Anadolu bugüne kadar birçok medeniyete ev sahipliği yapmış; yok olan uygarlıklar arkalarında çok sayıda eser bırakmıştı. Geçmişi binlerce yıl öncesine dayanan eserler son dönemde “restorasyon” adı altında tüm öznelliğini kaybediyor.

Yanlış restorasyona kurban edilen eserlerin başında, İstanbul Şile’de Cenevizlilerden kalma Ocaklı Ada Kalesi geliyor. 2 bin yıllık bir tarihe sahip kale, geçirdiği restorasyondan sonra sosyal medyada çizgi film karakteri olan “Sünger Bob”a benzetildi. Yine İstanbul Beyoğlu’ndaki 1591 yılında Mimar Sinan’a inşa ettirilen Sühely Bey Camisi’nin de restorasyondan sonra dışına cam kaplanarak sekizgen yapısı bozuldu. Camiden çok bir alışveriş merkezini andırdı. Antalya Kaş’taki Antiphellos Antik Tiyatrosu’nun da zeminine beton döküldü. Atılan beton sonrası 28’den oluşan tiyatrodaki sıra sayısı 26’ya düştü.

Son mimari “facia” ise Malatya’da yaşandı. Arapgir ve Arguvan ilçelerinde bulunan tarihi köprüler de betonlaştırıldı. Milattan sonra 3. yüzyılda yapılan Arapgir’de bulunan yüksek kemerli taş köprü, restorasyondan sonra özgün malzemeleri dışında şekillendirildi. Orijinal halindeki taşlar yerine beton bloklar kullanıldı. Aynı şekilde Arguvan’daki körpünün üzerinden de beton yol geçirildi. 

DAVA AÇILMIŞ AMA...

Sanat Tarihi Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Şerif Yaşar, Cumhuriyet’e yaptığı değerlendirmede “Özgün yerine çağdaş malzemeler kullanılmış. Halbuki bölgede aynı taş malzeme mevcut. Yerel mimaride, ‘Etrafında hangi malzeme varsa onu kullan’ sözü esastır. Günü kurtarmak ve hızlı hareket etmek için beton blok tercih edilmiş. Bu restorasyon kültürel bilince sahip kişiler tarafından yapılmamış” dedi. Dernek adına da Malatya İl Kültür Müdürlüğü’ne yazı yazacaklarını söyleyen Yaşar, “Eğer müdürlükten geri dönüş alamazsak konuyu Kültür ve Turizm Bakanlığı’na taşıyacağız” diye konuştu. 

Köprüler için daha önce dava açtıklarını dile getiren Malatya Çevre Platformu’ndan Hüseyin Çıplak ise “Mahkemeye başvurduk ancak yürütmeyi durdurma kararı verilmedi. Restorasyona devam edildi. Bölgede kaya mezarları var, onlar da talana uğruyor. Köylerde çok göç yaşanıyor. Artık bölgede yaşayan halk yaşlı. Onlar da sahip çıkamıyor” dedi.