İnsanların kendi toplumuna saygı duyarak ve toplumunun kurallarına uygun davranması onun erdemliliğini gösterir. İnsanların inanma ya da inanmama  veya inancının gereklerini yerine getirip getirmeme özgürlüğü vardır. Kişinin inancını sorgulama hakkına kimse sahip değildir. Bizler başkaları ile uğraşmak yerine kendi kusurlarımızı görsek ve kendi kendimizi sorgulasak sanıyorum ki doğrusunu yapmış oluruz.

Erdemli insan başkalarının kusurlarından çok onun güzel yanlarını görür ve o güzelliklerden kendine örnek alır. Kısaca ölçümüz daima iyiye yönelmektir. Erdemli insan, yaşadığı topluma bulunduğu topluluğa karşı saygılı ve yapıcı olan insandır. Sorumluluk sahibi, saygı bilincine sahip kişidir de. Doğruluk, dürüstlük, samimilik ve güvenirlik özellikleri taşır erdemli insan. Erdemli insan, kendisiyle yüzleşen, hatalarını kabul eden, bahaneler üretmeyen, yanlışları varsa onları düzeltmek için harekete geçen kişidir. İnsanın kendisiyle yüzleşmesi ve vicdanının sesine kulak vermesi gerekir.

Çünkü her insan hatalarının yanlışlarının her an farkındadır. Farkındalığı her an diri tutmak için iç denetim  olgumuzu sürekli çalıştırmak bizi iyiye, güzele götürür. Erdemli yaşam biçiminden uzak,nefsimizin esiri olmak bizi kötüye götürür. Ama toplumda ,kendini kandırarak vicdanen rahat yaşam içinde çok insan vardır. Beş sene on sene önce eski bir arabası, gecekonduda bir evi olan insan kısa zamanda meşru olmayan yollardan düzlüğe çıkmışsa ve bunu kendi meşru hakkı görüyorsa bu insan kendini kandırıyor demektir. Çalarak, rüşvet alarak kısaca alın teri olmadan servet yapan insanın da  zamanında benliği temizdi.

Çünkü her çocuk doğuşunda temizdir. Ama erdemliliğini bozan da yine insandır. Kendini bilen insan kendi vicdanı ile savaşır ve toplumsal doğrulardan uzaklaşmaz. Başkalarını kınamak onlar hakkında dedikodu yapmak erdemlikle bağdaşmaz. Toplum katında da Allah katında da bu tür insanlara iyi gözle bakılmaz. İnsan kendine tanıktır. Erdemliliği ise kendine tanıklığın kanıtıdır. Bakıyorsunuz hukuk okumuş, önünde düğmesi olmayan kara cübbeli hakim doğruların yargıcı olmuyor da sıyası kimliğinin veya hoş görünmek isteği kışının isteği doğrultusunda karar veriyor.

Bakıyorsunuz, milletin seçtiği vekiller, milletin meclisinde göreve başlarken namusu, vicdanı üzerine yemin ediyor ama kendi nefsine göre değil, liderinin isteği doğrultusunda parmak kaldırıyor. Bu insanlar kendilerine tanıklık edemezler ve bunun hesabı bu dünyada olmazsa da o dünyada mutlaka sorulur. Her insanın bir siyası görüşü vardır. Bu yaklaşım toplumsal zenginliktir. Ama makamlar siyasi değildir. O makamlar devletindir, milletindir. Hiç kimse kendi görüşünde olmayan insanı oturduğu makamla cezalandıramaz.

Devlet ayrı şeydir, siyasi iktidar ayrı şeydir. Devlet erdemli insanlara teslim edilmedikçe ve siyasi otorite erdemli insanlardan oluşmadıkça toplumsal erdemlilikten çok uzaklara düşeriz ki bu da bu onurlu milletin sonu olur. Okullarımızda erdemli insan yetiştirme gayretinde olmalıyız. Okulları siyasal yapılanmaların arka bahçesi haline getirirsek bunun vebalini hiç kimse taşıyamaz. Gelin kendimizi sınava tabi tutalım. Hangimiz ne kadar erdemliyiz diye.