Bu hafta, giderek artan sıklıkta görmeye başladığımız “bruselloz” olarak adlandırılan brusella hastalığından bahsetmek istedim. Malta ateşi ve peynir hastalığı olarak da adlandırılan bruselloz, pek çok hastalıkla karışabilecek şikayetlere neden olduğundan tanı anlamında akla gelmesi, şikayetleri olanların uygun branşlara ulaşmaları önemli.

Bruselloz nedir?

Brusella bakterisinin neden olduğu, enfekte hayvanlardan insanlara bulaşan bir hastalıktır. Koyun, keçi, inek, manda, domuz ve köpeklerde hastalık yapabilen farklı bakteri türleri mevcuttur.

Brusella bakterisinin özellikleri nelerdir?

Hücre içinde çoğalan, 60 derecede 10 dakikada tahrip olan bakterilerdir. Ahır tozlarında 6 hafta, suda 10 hafta, düşük yapmış hayvan fetüsünde 75 gün, enfekte çiğ sütten yapılmış dondurmada 30 gün, çiğ sütten yapılmış yağda buzdolabında 5 ay, %10 tuz içeren salamura peynirde 45 gün, %17 tuz içerende ise 30 gün yaşayabilir.

Nasıl bulaşır?

Enfekte hayvanların etleri, süt ve süt ürünleri (tereyağı ve peynir), vücut sıvıları ve enfekte gebelik materyalleri ile hastalık hayvanlardan insanlara bulaşır. Hayvanlarla yakın teması olan insanlarda (veteriner ve çiftçi gibi) veya süt ve süt ürünlerini taze tüketenlerde daha yüksek oranda görülür. Çiğ süt ve çiğ sütten yapılan süt ürünlerinin tüketimi ana bulaş sebebidir. Yoğurt ile bulaşma söz konusu değildir. Enfekte hayvanın genital akıntısı, düşük materyali veya idrarının hasarlı cilt ya da göz ile teması da bulaşmaya neden olabilir.

Nasıl hastalık oluşturur?

Brusella ağız yolu ile alındıktan sonra karaciğer, dalak, kemik iliği ve özellikle büyük eklemler ile omurlarda yerleşir. Vücutta her organ ve dokuda yerleşip bulunduğu yer ile ilgili şikayetlere neden olabilir. 

Hangi şikayetlere neden olur?

Kuluçka süresi yaklaşık 2-4 haftadır fakat bir kaç aya kadar uzayabilir. Hastalar sıklıkla üşüme titreme ile yükselen ateş, bel ve sırt ağrısı, kalça eklemi ağrısı, halsizlik, gece terlemesi gibi spesifik olmayan şikayetlerle gelir. Ateş her zaman bulunmayabilir. Hastalar, akut dediğimiz yakın dönemde oluşmuş şikayetlerle olduğu kadar subakut ya da kronik dediğimiz daha uzun dönemde devam eden şikayetlerle de başvurabilir.

Neler yapabilir?

Bruselloz tüm organları ve eklemleri tutabilir. Daha çok kalça, omur ve diz eklemleri tutulur. Omurların tutulumu ile oluşan spondilit dediğimiz tablo, genellikle hastalığın 1-2. ayında ortaya çıkar ve vakaların %40-50’sinde görülür. Omurlarda meydana gelen harabiyet apse oluşumuna neden olabilir. Sakroileit dediğimiz kalça eklemine yakın, kuyruk sokumu iki yanında bulunan eklemleri etkileyip ağrı yapabilir. Ciltte döküntü, bulantı-kusma, karaciğer-dalak büyüklüğü, kalp tutulumu, menenjit, kadın-erkek genital sistem tutulumu ve bunlara bağlı şikayetler oluşturabilir.

Nasıl tanı konulur?

Tanı için öncelikle düşünülmüş olması gerekir. Bu hastalar bize sıklıkla, ağrı nedeniyle farklı tedaviler almış olarak gelirler. Hastalığa özgü spesifik kan tetkikleri mevcut olup bruselloz olabileceğini düşündüğümüz hastalardan bu tetkikleri isteriz ve sonuç pozitif olarak gelirse hastaya “bruselloz” deriz.

Tedavisi var mıdır?

Evet, en az 6 hafta süre kombine antibiyotiklerle tedavi veririz. Organ tutulumlarına göre tedavi süresi uzatılabilir.

Brusellozdan nasıl korunabiliriz?

Bizlere bulaşmasını engellemek için insanlarda kullandığımız bir aşı mevcut değildir. Çiğ süt ve çiğ sütten yapılmış ürünleri kullanmamak, sütü mutlaka kaynatmak, pastörize edilmiş ürünler tüketmek, iyi pişmemiş et tüketmemek, hasta hayvanlarla temastan kaçınmak, özellikle hayvan doğumlarında eldivensiz temas etmemeye özen göstermek gerekir. Hayvanlarda düşüklere neden olur ve hasta hayvanlardan insanlara bulaşmasını engellemek için hasta hayvanlar mutlaka tedavi edilmelidir.

Ülkemizde zoomotik dediğimiz, hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıkların başında gelen brusellozun basit önlemlerle korunulabilir olduğunu tekrar hatırlatırken, çiğ süt ve süt ürünlerini kullanmamak gerektiğinin bir kez daha altını çizelim.

Sağlıcakla kalın..