“Eğer Biz dileseydik,elbette onu,o ayetlerimizle yüceltirdik,Fakat o hep dünyaya sarıldı ve arzularının peşinde koştu.” (A’raf,176)

Bu ayette,ilahi eğitimin gayesini okumaktayız.Yüce Allah peygamberlerini görevlendirirken onlara eğitim faaliyetlerini yürütme sorumluluğunu da yüklemiştir.İşte bu eğitimin hedefi,insanı basamak basamak ve yavaş yavaş kemale ulaşması için yüceltmektir.Allah’ın kabullendiği davranış biçimini,inayet hazinesini ona kazandırmaktır...

Bu ayette işaret edildiği gibi,eğitimin en önemli amacı,insanı yüceltmektir.Mevlana,Divan’ında bu konuyu şöyle ele alır: Mevlana muhatabına maddeden sıyrılıp yücelmenin yollarını aramasını tavsiye eder.Topraktan yaratılan beden,insanı yere doğru çeker.Gönül ateşinden çıkan duman ise insanı yüceltir…

İnsan yükseklere çıkacak bir merdiven aramalıdır.Kemale ulaştıracak merdivenin beyin olduğunu ileri süren Mevlana,kafadaki bilgilerin insana gurur vermemesini,aksine ona bir alçak gönüllülük sağlamasını gerekli görmektedir.Ona göre, ilahi bilgi karşısında insani bilginin değer bakımından çok önemli olmadığını anlamak,olgunluğa ulaşmanın önemli bir merhalesini teşkil eder.Heva ve hevesini yenmek,yücelmek ve kemale ulaşmak için bir sıçrayışta bulunmaktır.Kendi düşünce ve benliklerini ayaklar altına alacak kadar tenkit edemeyenler,kemale ulaşacak kadar yücelemezler. Olgunluğu gaye edinenlerin gönlü,gönül sevdasıyla yerlere döşenmiş gönüllerin üstünden geçerek Allah’a varmalıdır…

Yücelmek için eğitimin önemli bir görevi bulunduğunu, bir pirin öğütlerine kulak vermenin zaruri olduğunu ileri süren Mevlana, yücelme yoluna engel olarak ortaya çıkabilecek olan şeyleri ancak ilahi aşk ile aşabileceğimize dikkat çekmektedir. Yücelik arayan kişi,nefsin bağlarından kurtulmalıdır. Yüceliklere varmak ve orada mesken tutmak isteyenler, geceleri kıvılcımlar gibi uyumamalıdırlar. Çünkü gök kapıları geceleri açılır. Bahtlar geceleri açılır, aydın olur,güzelleşir ve iyileşir.

Yücelmeyi kurtuluş olarak tarif eden Mevlana, öğrencisine Hz.Yusuf’u misal verir. Hz.”Yusuf gibi kuyuya düştün. Hz.Yusuf normal kuyuya,sense beden kuyusuna düştün.Kuyudan çıkmak istersen ip, yani Kuran şuracıktadır. Ona sarıl da dışarı çık..” diyen Mevlana,Kuran’ın insanı adiliklerden, aşağılıklardan çıkarıp yüceliklere götüren bir güce sahip olduğuna işaret etmektedir…

Dar kafalı, dar gönüllü kişilerin yücelemeyeceğine dikkat çeken Mevlana’ya göre, aklı başında yüce fikirli insanların yüzü sirke gibi ekşimez, gül gibi gülerler. Ay gibi incelir ve güleç olurlar.