Türkler için “Yazı yaylakta kışı kışlakta geçirir” derler tarihte.

Ekonomik şartlar ve coğrafyanın verdiği imkanlar içinde "yaylacılık" günümüze kadar sürüp gelen kırsal kesimdeki insanımızın başlıca geçim kaynağı olmuştur.

Yaylacılık sadece hayvancılık süt ve süt ürünlerinin elde edildiği ticari iş değildi.

Yaylacılık aynı zamanda kültürel kodlarımızın ana hatlarını oluşturan yaşam biçimi  olarak süregelmiştir.

Önce nisan mayıs ayları beklenir.

Sonrasında önünde büyük ve küçükbaş hayvanları ve onlara eşlik eden çoban köpekleri ile ilk konaklayacakları yer olan "mezere"ye doğru yaya olarak hareket edilir.

Bu kafilenin içinde bütün aile vardır... Gelinler, kızlar oğlanlar, kaynana kayınpeder, torun atı ve eşeği ile yola konulurken, şanslarına yağmura, sert  rüzgarlara biraz daha tepelere çıktıkça belki de kara, doluya da tutuluyordular.

Bu bir ekmek savaşı.

Hayata tutunma uğraşı idi.

Ama üretim vardı.

Pazara çıkartılacak peynir tereyağı, kaymak, süt yoğurt vardı.

Koyunlar kuzular, sürü çoğalır...

Kurbanlıklar satışa hazırlanır.

İnekler o güzelim meralardan süt dolu olarak salına salına "kelif"in hemen altında yanında bulunan ahırlarına girmeden, kapının önünde sağılmalarını beklerler.

Ve o sütten artı değer elde edilirdi.

Düğün yapılır, çocuk okutulur,  evin ihtiyaçları karşılanır, üst baş alınır, etini, sütünü, peynirini, yağını temin ederdi o insanlar.

Bu böyle sürüp gitti.

Yaylalar şenlikti.

Hayvanların boğazlarındaki çıngırakların / ki bizim buralarda "kelek" denir/sesi doğanın olanca muhteşemliği ile sanki bir senfoni orkestranın nağmeleri gibi yaylada yankılanırdı.

Her tepenin, her derenin, her gözenin, her kayanın bir öyküsü vardı yaylada.

Bunca meşakkatli bir yaşama rağmen yaylanın çimeninde oynayan çocuklar kendini doğayla bütünleştirmenin getirdiği özgürlük içinde temiz havayı solukluyordular.

Ve o çocuklar aynı zamanda hayvanların bakımına yardımcı olarak aile bütçesine katkı sağlıyordular. 

Hayvanlar ahırlarından çıktığında yaylanın çimenini bir karartı kaplardı.

O kadar çoktu hayvan.

Ve şimdilerde arasan da bulunmayan, varillere basılmış mis kokulu o dağların binbir çiçeğinin aromasını kattığı peynirler, tereyağılar...Yoklar...

Yürüme gidilip gelinen yaylalara yollar yapıldı.

Ulaşım rahatladı.

Her şeye ulaşmak kolaylaştı.

Yaylalarda bile neredeyse marketler açıldı.

Ve o kelifler de yok oldu.

Yerlerine apartmanlar, villalar yapıldı.

Meralar giderek yerini evlere bırakmaya başladı.

İneği koyunu görmek şansa kaldı.

Artık sürü yok.

Evler modern.

Kalorifer döşenmiş yaylada.

Elektrik artık hiç de lüks değil.

Herkesin evinde su var.

Ama o keliflerde yaşayanlar yok.

Ve o keliflerde yaşayan olmayınca üretim de yok.

Yazdan yaza gelip dededen atadan kalma yayladaki kullanım hakkının üstüne yaptırdığı evinde "istirahat" edip eş dost ağırlayanlar, ihtiyacı duyduğu her şeyi marketlerden alıp evine çıkar.

Yıl boyu yaşadığı şehirdeki marketlerden ne hazindir ki, tereyağını peynirini bile almak zorunda kalır.

Çünkü; çoğunluk artık…

 "YAYLACI DEĞİL YAZLIKÇIDIR"

Kalmışsa birkaç yaylacı aile onların da ürettikleri "YAZLIKÇILAR"a yetmez.

Peki ne olacak bu işin sonu?

Çevre bozuluyor giderek.

İklim değişiklikleri insanlığı zorluyor.

Tarımsal üretim giderek azalıyor ihtiyaca cevap veremiyor.

Yayla üretim merkezi olmaktan çıkmış keyif çatma yeri olmuş.

Hazırı tüketmek nereye kadar?

Ya o kelifleri yok etmeyecektik.

Ya da her türlü olumsuz şartlara rağmen çalışmanın üretmenin ne kadar değerli olduğunu öğrenebilseydik.

Çözüm var mı?

Var.

Mevcut yasa ve yönetmelikler uygulanabilse bile yeter.

Bir de üreten insanımızı teşvik etsek.

Yaylalar, yazlıkçıların keyif çatıp hazırı tükettiği değil, üreten insanların yeri olmalı.

Yasa da bunu böyle emreder.

Devletin önemli makamlarında görev alan yöneticilerimizin çoğu eski yaylacı ailelerin çocukları olmasına rağmen yaylaların giderek yok oluşunun önüne geçmeleri konusunda çaba göstermeleri gerekmez mi?