Cumhuriyetimizin kuruluşundan sonra millet olarak Türkçe’yi daha iyi konuşmak için 12 Temmuz 1932 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla Türk dil cemiyeti adıyla bir dernek kurulmuştur. Kurucuların hepsi milletvekili ve tanınmış edebiyatçılardandı.

Türk Dili Tetkik cemiyetinin amacı ;Türk dilinin özünü ve zenginliğini meydana çıkarmak, yeryüzündeki diller arasında gerekli yüksekliğe eriştirmek ,neşir ve tamim edilerek dilimizin yayılmasını sağlamaktı.

Atatürk’ün sağlığında 1932-1934-1936 yıllarında yapılan üç kurultayda kurumun yönetim organları seçilmiş, dil siyaseti belirlenmiş hem de ilmi bildiriler sunulup tartışılmıştır .26 Eylül- 5 Ekim 1932 tarihleri arasında Dolmabahçe Sarayı’nda yapılan 1.Türk Dil Kurultayı sonunda kurumun konumu lügat, gramer çalışmalarını sürdürmesi şeklinde belirlemişlerdir. 1934 yılında yapılan kurultayda cemiyetin adı Türk Dil Araştırma Kurulu, 1936’daki kurultayda Türk Dil Kurumu olmuştur.

1940 yılında Türk Dil Kurumu Bakanlar kurulu kararıyla kamu yararına çalışan dernekler statüsü kazanmıştır .1951 yılında bütçe görüşmelerinde kurumun ödeneği kesilmiştir. 1982’de kabul edilen ve şu anda yürürlükte olan anayasa ile Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu bir anayasa kuruluşu olan Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu çatısı altına alınarak devletleştirilmiş ve dernek tüzel kişiliklerine son verilmiştir.

Atatürk ölmeden önce vasiyeti ile mal varlığının bir kısmı Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu’na bağışlanmıştır.

Ancak 1983 yılında bu vasiyet kurumlar devletleştirilerek çiğnenmiştir