İyi pazarlar değerli okurlarım... Bu hafta sizlere yumurtalıklarda görülen kistlerden, nasıl belirti verdiklerinden, tedavilerinden ve kanser ile ilişkilerinden bahsedeceğim.

Yumurtalık kisti nedir?

Kadın üreme organı olan yumurtalıklar ergenliğe girdikten sonra düzenli olarak yumurta üretirler. Bu yumurtalar follikul dediğimiz küçük su keseleri içinde olgunlaşarak yaklaşık 20-25 mm çapa ulaştıktan sonra çatlayarak atılırlar. Bazen bu çatlama işlemi gerçekleşmediğinde büyümeye devam ederek kiste dönüşürler. Genellikle 30 mm çapın üzerindeki yapılar kist olarak kabul edilir. Doğurganlık çağındaki her kadında bu süreç içinde herhangi bir dönemde yumurtalık kisti gelişme potansiyelleri vardır. İç su dolu kese şeklinde gelişen ve boyutları 3 cm’den büyük bu kistlere fonksiyonel kistler ya da daha sıklıkla basit kistler denilir. Ayrıca yumurtalıklarda dermoid kist dediğimiz, içinde kıl, saç hatta kemik ve diş gibi oluşumların gelişebileceği kistik yapılarda gelişebilir. Dermoid kistler çok yavaş büyürler ancak bazen boyutları 10 cm’yi aşabilir hatta her iki yumurtalıkta birden görülebilir.

Yumurtalıklarda sık görülen diğer kistlerden biri çikolata kisti olarak da bilinen endometriomadır. Çikolata kistleri tek taraflı ya da her iki yumurtalık kaynaklı olabilir. Tekrarlama ve büyüme potansiyeli vardır. Ağrılı kistlerdir. Sadece yumurtalıkla sınırlı kalmazlar tüplerin yapısını etkileyerek kısırlığa yol açabilirler. Barsaklarda yapışıklık yapabilirler ya da idrar yollarında tutulum yapabilirler. Fonksiyonel kist olarak tanımlanan bir başka kist ise hemorajik kistlerdir. Yumurtlama döneminde follikul dediğimiz yapının içine kanamanın olması ve bu kanamanın büyümesine bağlı olarak gelişir. Görüntüsü bazen kanserle bile karışabilir. Ancak kendini sınırlayan ve küçülen kistlerdir. Genellikle operasyona gerek kalmadan kaybolurlar.

Seröz ve müsinöz kistler: bu kistler görüntü itibari ile karmaşık ve endişe verici yapıda olabilirler. Genellikle tedavi ile küçülmezler ve büyüme eğilimleri vardır. Operasyon ile alınmaları gerekir.

Kistim olduğunu nasıl anlarım?

Kistlere nasıl tanı konulur?

Yumurtalık kistleri sıklıkla bulgu vermez. Rutin kontrollerde anlaşılırlar. Ancak fonksiyonel kistler genellikle yumurtlama düzensizliği sonrasında ortaya çıktığı için adet düzensizliğine neden olabilirler. Kist boyutları hızlı büyüyorsa karın ya da kasık ağrısı yapacaktır. Özellikle dermoid kistler ve hemorajik kistler yumurtalıkların kendi etrafında dönerek kan dolaşımının bozulmasına neden olabilirler. Over torsiyonu dediğimiz bu durum şiddetli ağrı yapar ve cerrahi gerektirir. Bazen kistler patlayarak karın içi kanamaya neden olabilirler. Eğer kanama şiddetli ise cerrahi gerektirir. Kan değerlerinde hızlı düşüş yaşanmaz ise müdahale gerektirmez. Çikolata kistleri genellikle ağrı ile seyreder. Ağrı ergenlik dönemi ile başlayan adet sancısı şeklinde olabilir. Bunun dışında sürekli olan kasık ağrıları, dışkılama ya da idrar yaparken ağrı da eşlik edebilir. Yumurtalık kistlerinin tanısı ultrasonografi ile kolaylıkla konulabilir. Ancak görüntüsü komplike ise yani içinde yoğun alanlar, parmaksı uzantılar, bölmeler, duvar kalınlaşmaları, düzensiz alanlar, parlak görünümler varsa MR ile ileri tetkik ve tümör markerları bakmak faydalı olacaktır.

Yumurtalık kistleri kansere dönüşür mü?

Fonksiyonel kistler olarak kabul ettiğimiz basit kistler ve hemorajik kistler kansere dönüşmezler. Genellikle takip sırasında 6 ay içinde küçülme potansiyelleri vardır.Eğer boyutları 8 cm’den küçük ise doğurganlık çağındaki kadınlarda küçülmesini takip etmek yeterli olacaktır. Ancak kist büyümeye devam ediyor ve ağrıya neden oluyorsa operasyon gerekir.

Çikolata kistleri doğurganlık çağının hastalığıdır. Menopoz sonrası gerilerler. Ancak yumurtalık kanserlerinin %25’inin çikolata kistlerinden köken aldığı unutulmamalıdır. Kistlerin görüntüsünde değişiklik oluşuyor ve büyük boyutlara ulaşıyorsa ayrıca tümör markerları yükseliyorsa operasyon gereklidir. Dermoid kistler iyi huylu yumurtalık tümörleridir. Ancak %1 oranında içindeki komponentlerden birinde kanser gelişebilir.

Kanserle ilişkili olabilecek diğer yumurtalık kistleri seröz ve müsinöz kistlerdir. Bunlarda MR görüntüleme ayrıcı tanıda yardımcı olsa da kanserden ayrımında mutlaka oparasyon gereklidir.

Yumurtalık kistlerinin kesin tanısı sadece ameliyat ile tamamı alınarak patolojik inceleme sonrası konulabilir. Hiçbir görüntüleme yöntemi kesin tanı koydurmaz!!! Sağlık ve esenlik içinde mutlu günler dileklerimle...

Merak ettikleriniz ve sorularınız için yesimbayoglutekin @yahoo.com adresinden bana ulaşabilirsiniz.