Taahhüt sektörünün çözüm bekleyen önemli sorunlarından biri de,2886 sayılı Devlet İhale Kanunu uyarınca idarelere verilen Süresiz Kesin Teminat Mektuplarıdır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre,teminat mektupları,belli bir süreyi ihtiva etmektedir ve bu süre sonunda da geçerliğini yitirmektedir. Bu yasadan önce,idarelere verilen süresiz teminat mektupları,işler tamamlanmasına, geçici ve kesin kabulleri yapılmış olmasına rağmen herhangi bir sebeple idarelerde kalmış ve halen geçerliliğini korumaktadır.

Teminat mektuplarına dair uygulamadaki farklılıkları ve bazı hususlardaki tereddütleri gidermeye yönelik usul ve esaslar,Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliğinde detaylandırılmıştır. Buna göre;

Süresiz teminat mektuplarında, risk gerçekleşip teminat altındaki alacak muacceliyet kazandıktan sonra bu alacak, Borçlar Kanunu uyarınca 10 yıllık zaman aşımına tabidir. Bu süre, taahhüdün sözleşme ve şartname hükümlerine göre yerine getirilmediğinin tespit edildiği veya kanunda sayılan diğer nedenlerle teminatın gelir yazılmasını gerektiren şartların meydana geldiği tarihten itibaren başlamaktadır.

Teminat altındaki taahhüt işinin sözleşme ve şartname hükümlerine göre tamamen yerine getirilip getirilmediğinin ve dolayısıyla teminatın iadesini gerektiren şartların oluşup oluşmadığının tespit edilemediği hallerde teminat mektuplarının, bankalarca 10 yıllık zamanaşımı süresi ileri sürülerek kayıtlardan çıkarılması mümkün değildir. Teminat mektuplarının 10 yıllık zamanaşımı süresini doldurdukları gerekçesiyle banka kayıtlarından düşülmüş olması halinde dahi bankanın garanti sorumluluğu devam etmektedir.

Bu bağlamda,ister sözleşme tarihi, ister geçici kabul tarihi, isterse de kesin kabul tarihi baz alınsın, aradan 30-40 yıl geçmiş olan teminat mektuplarının, hiçbir şarta bağlı olmaksızın iadesini mümkün kılacak özel bir düzenlemeye ihtiyaç olduğu açıktır. Zira ne kesin hesap için ne de ilişiksiz belgesi için arşivlerde hiçbir bilgi ve de belgeye ulaşılamamaktadır. Bu şartlar altında, bahse konu süresiz teminatlar, daha ne kadar bekleyecektir ya da hangi saikle bekletilmektedir?

Bankacılık Kanunu gereğince gayrinakdi krediler kapsamında değerlendirilen teminat mektupları, firmalara tanımlanmış kredi limitleri arasında önemli bir yer kaplamaktadır.  Borçlar Kanununa göre zaman aşımı süresi 10 yıl olmasına rağmen, mevzuattaki belirlemeler nedeniyle iadesi gerçekleş(e)meyen süresiz mektuplar, bu haliyle, hem limit doldurmakta hem de yıllardan beri süregelen bir komisyon maliyetine sebebiyet vermektedir.

Şirketlerin, süresiz teminat karşılığında bloke edilen nakit tutarı veya ipotekli taşınmazı,sürüncemede kalan mektuplar nedeniyle atıl halde beklemektedir. Firmalar, ihtiyaç duyduğu kaynağa, bir de bu sebeple uzak kalabilmektedir.Yaşanmakta olan mağduriyetin ve hak kaybının bertaraf edilmesiyle, bir tarafta mevcut sorununa çare olabilecekkendi öz kaynağı blokeli/ipotekli olan gerçek ve tüzel kişiler,diğer tarafta kredi/borç peşinde koşmak zorunda kalmayacaktır. Dolu olan limitler nedeniyle yeni ihale fırsatları da kaçmayacaktır.

Güvence unsuru olan teminat mektuplarının, bazı özellikli hallerde limitsiz ve süresiz olarak düzenlenmesinin, gerek bankalar gerek şirketler gerekse idareler nezdinde farklı içeriklerde barındırdığı risklerin ve sorunların tekrar gözden geçirilmesinde fayda vardır.