İhbar tazminatı, kıdem tazminatı, emeklilik... Milyonlarca çalışanı yakından ilgilendiren bu konular hakkında Noyan Doğan yazısında önemli detaylar aktardı. 

İŞÇİYE İHBAR TAZMİNATI ÖDENMEZ 

Soru: İşçinin iş akdi işveren tarafından feshediliyor. Kişiye ihbar süresi bildiriliyor, ihbar sürenizin sonunda iş akdiniz sonlandırılacaktır bilgisi veriliyor. Fakat işçi işten çıkarılacağını öğrenince 4 haftalık ihbar süresini çalışmak istemediğini yazılı beyan ediyor, aynı gün mesaisi dolmadan işi bırakıp ayrılıyor. Bu durumda işçiye ihbar tazminatı hakkı doğar mı? Emel Y.

Cevap: İş kanununa göre iş sözleşmesinin feshedilmesi için ihbar süresinin dolması gerekir. Bu süreçte işçi çalışmak, işveren de çalıştırıp maaş ödemek durumunda. Tabi, iş sözleşmesi feshi derhal yapılacak fesihler arasına girmiyorsa.  İhbar süresi içinde işçi kendi işi bırakmışsa işverenin ihbar tazminatını ödemesine gerek yoktur. Ayrıca, bu durumda işçinin ihbar süresine karşılık gelen ihbar tazminatını işverene ödemesi de söz konusu olabiliyor.

ÜÇÜZ İÇİN TEK ÇOCUK BORÇLANILIR 

Soru: Doğum borçlanmasında bir doğumda üçüz bebekler için üç çocuk borçlanma hakkımız var mı? Eşim 1995 girişli, 3250 iş günü, 1978 doğumlu, 4 çocuğumuz var. İlk çocuklarımız üçüz, sonra tek çocuk oldu. Doğum borçlanması yapabilir miyiz? Aydın E.

Cevap: Doğum borçlanması yapabilirsiniz. Doğumdan önceki 8 haftalık süre ile çoğul gebelik halinde de 10 haftalık süre ve doğuma 3 hafta kalana kadar çalışılması durumunda ve doğum sonrası süre dahil toplam 2 yıllık süre borçlanılabiliyor.  Üçüz çocuk için toplu borçlanma yapamazsınız. Tek doğum olduğu için bir çocuk gibi borçlanma yapabilirsiniz.

ENGELLİ EMEKLİ OLUP ÇALIŞABİLİRSİNİZ 

Soru: 38 yaşındayım. İlk İşe giriş tarihim 1.9.1998 gözüküyor, 15 yaşındaydım. Şuanda çalıştığım şirkete 2011 yılında girdim. Ortopedik engelli oldum. Hala çalışıyorum, yüzde 90 sürekli engellilik raporu aldım. Engelli emekli olup çalışmaya devem etmek istiyorum. Engelli emekliliğinde böyle bir şart var mıdır? Toplam çalışma gün sayım, 5292. Nihal G.

Cevap: Sizin durumunuzda yüzde 80 ve üzeri engelli olanlar 15 yıl çalışıp, 3600 prim günü doldurduklarında emekli olabiliyorlar. 15 yaşında sigortalı olmak prim gün sayınızı artırır ancak emeklilik yaşına faydası olmaz.

Emeklilik için prim gün sayınız yeterli ancak 5 çalışma yılı eksiğiniz bulunuyor. Bu durumda 2026 yılında emekli olabilirsiniz. Emekli olduktan sonra da çalışmaya devam edebilirsiniz.

İSTEĞE BAĞLI SİGORTA YAPTIRABİLİRSİNİZ 

Soru: 1963 doğumluyum, sigorta başlangıcım 1983. Bir kızım var. 1800 gün sigortam var. 3600 günden emekli olmak için ne yapmam gerekiyor? Sevil A.

Cevap: Yaşınız 58. Prim gün sayınız 1800 gün eksik. 720 gün üzerinden doğum borçlanması yapabilirsiniz ve 2520 prim güne ulaşırsınız. Ancak prim gün sayısını doldursanız bile 15 çalışma yılınızı doldurmuyorsunuz.  Bu durumda isteğe bağlı sigortalı olup hem prim gün sayınızı 3600’e tamamlayabilirsiniz. Ya da emekli olamadığınız için yatırdığınız primleri SGK’dan iade alabilirsiniz.

KIDEM TAZMİNATI ALAMAZSINIZ 

Soru: Staj girişim 1998, tam zamanlı iş başlangıcı 2001. Şu anki işyerimde 8 yıldır çalışıyorum. 6150 gün primim var. 15 yıl 3600 gün kıdem tazminatı için staj girişim geçerli mi? Tazminatımı nasıl alırım? Zehra K.

Cevap: İlk kez sigortalı olduğu tarih 8 Eylül 1999 tarihinden önce olanlar 15 yılı doldurup, 3 bin 600 prim gün sayısını tamamladıklarında kıdem tazminatı alabiliyorlar.

Ancak staj sigortası kıdem tazminatı alabilmek için geçerli değil. Bu durumda ilk işe giriş tarihiniz 2001 olduğundan, 15 yıl 3600 prim gün üzerinden kıdem tazminatını alamazsınız.

YAŞTAN HEMEN EMEKLİ OLABİLİRSİNİZ 

Soru: 1956 doğumluyum, ilk işe giriş tarihim 1.12.2006. İşe giriş tarihinden bugüne kadar aralıksız çalışmaktayım. Üç çocuk annesiyim, en küçük çocuğum 1982 doğumlu. Bu şartlar altında ne zaman emekli olabilirim? Fetane B.

Cevap: İki seçeneğiniz var. Birincisi, normal emeklilik. Bu durumda 7000 prim günü doldurup, 58 yaşında emekli olabiliyorsunuz.

Mevcut durumda 5400 prim gün sayınız bulunuyor. Yaşınız dolmuş olsa bile 1600 prim gününüz eksik.

Doğum borçlanması yaparak, eksik 1600 prim gününüzü tamamlayıp emekli olabilirsiniz.

İkincisi ise yaştan dolayı emekli olabilirsiniz. 15 yıl çalışıp, 3600 prim günü dolduranlar 56 yaşında emekli olabiliyor. Sizin hem yaşınız hem de prim gün sayınız yeterli