Vitaminlerin her biri ayrı öneme sahip ancak onların da hayati önem taşıyanları var. B12 vitamini de bunlar arasında yer alıyor. Eksikliği; başta sinir sistemi olmak üzere, hafıza, konsantrasyon, kaygı, stres, vücut ağrıları, ağrıyı olduğundan fazla algılama hissi, bunama ve metabolik hızın yavaşlaması gibi pek çok önemli rahatsızlığa neden oluyor.

Kandaki kırmızı kan hücrelerinin (eritrosit) içinde bulunan ve dokulara oksijen taşıyan hemoglobin konsantrasyonun erkeklerde 13.5 g/dl'nin, kadınlarda 11.5 g/dl'nin altına düşmesine ‘anemi' denir. Erişkinde kanda bulunan kırmızı ve beyaz (lökosit) kan hücrelerinin yapım yeri kemik iliğidir. Kemik iliğinde kan hücrelerinin normal bir şekilde yapılabilmesi için iliğin anatomik olarak normal formda olmasının yanı sıra; hemoglobin üretimi için gerekli olan demir, B12 vitamini, folik asit, B6 vitamini ve aminoasitlerin normal miktarlarda bulunması gerekir. Demir, B12 ve folik aside bu nedenle kan yapıcı faktörler adı verilir. İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk'e B12 vitaminiyle ilgili merak edilenleri sorduk…

Hangi besinlerde bulunur?

B12 vitamini insan vücudu tarafından sentez edilemez ve mutlaka dışarıdan besinlerle alınmak zorundadır. B12 vitamini bitkisel besinlerde değil sadece hayvansal ürünlerde bol miktarda mevcuttur. Hayvansal ürünlerde olup bitkisel ürünlerde olmayan neredeyse tek besin unsuru B12 vitaminidir. B12 vitamini hayvanların bağırsağında bulunan bakteriler tarafından üretilir. İnsan kalın bağırsağındaki bakteriler de B12 vitamini üretebilir fakat emilim yeri ince bağırsaklar olduğu için üretilen bu B12 vitamininden vücudun faydalanması mümkün değildir.

Herkes kullanabilir mi?

B12 vitamini preparatları gereksiz yere kullanılan, kullanımı suistimal edilen ilaçlardandır. Bu preparatlar B12 vitamini düzeyleri normal kişilere bile önerilmektedir. “Beyni güçlendiriyor”, “Bunamaya iyi geliyor”, “Felci önlüyor” denilerek gereksiz yere kullanılan B12 preparatlarından sakınmak gerekir. Bu durum sağlık açısından sakıncalıdır.

Önemi nedir?

B12 vitamini, beyin ve sinir sisteminin normal gelişimi için çok önemli bir bileşiktir. Ayrıca kan yapımı için de mutlaka B12 vitaminine ihtiyaç vardır. B12 vitamini folik asitle birlikte kan hücrelerinde DNA yapımını sağlamaktadır. B12 vitamini sinir sisteminde hücreler arasında bilgi iletişimini sağlayan ve ‘asetilkolin' adı verilen nörotransmitterin üretimini sağlamakta, sinirlerin etrafını çevreleyen kılıfların duyarlılığını arttırmaktadır. Hücreler arası iletişim sağlanamadığında unutkanlık, bunama, konsantrasyon bozukluğu ve öğrenme güçlüğü ortaya çıkmaktadır. Sinir kılıflarının bozulması durumunda ise el ve ayaklarda uyuşukluk, karıncalanma ve huzursuzluk beklenen rahatsızlıklardır.

Eksikliği kimlerde görülür?

B12 vitamininin yeterli miktarlarda emilmesi için hayvansal ürünlerde bol miktarda B12 vitamini bulunması ve midede intrensek faktör (İF) denen bir protein çeşidinin var olması gerekir. Midede İF eksikliğine yol açan kanser ve ülser gibi mide hastalıkları ve çok sık kullanılan ülser ilaçları B12 vitaminin emilimini engelleyerek bu vitaminin eksikliğine yol açmaktadır. Yine şeker hastalığı tedavisinde ve insülin direnci olan obezlerde sık kullanılan bazı ilaçlar da kontrolsüz alındıklarında B12 vitamini eksikliğine yol açarlar. Hiç hayvansal ürün tüketmeyen veganlarda (katı vejetaryen) bu vitaminin eksikliği sıklıkla görülür. Vejetaryen beslenenler protein tükettikleri için onlarda B12 vitamin eksikliği görülmez.

Tedavisi nasıl yapılır?

b12 vitamini olmadan sağlıklı bir yaşam mümkün değildir. Vücut, B12 vitaminini gıdalarla almaktadır.  Hiç alım olmadığı takdirde depolardaki B12 vitamini vücudu 2-4 yıl arası bir sürede idare edebilir fakat daha sonra eksikliği ortaya çıkacaktır. Mide problemleri olanlarda bazen B12 vitamini eksikliği demir eksikliğiyle birlikte olabilir. B12 vitaminiyle birlikte demir tedavisi bu tür vakalarda gereklidir. B12 vitamini yağ yakımını ve metabolizmayı hızlandırır.