Bizim kuşağın en sevdiği filmlerden biri olan Karate Kid’de, Japon karate ustası bay Miyagi esas oğlana karate öğretirken birçok alternatif yol deniyordu. Bunlardan birisi de, özel budama teknikleriyle yüzlerce yaşında olsalar bile boyları 40-45 cm civarında kalan bonsailerdi. Bay Miyagi, bu küçük ağaçlara nasıl müdahale edeceğini bilmeyen öğrencisine, “Eğer” diyordu, “İçinden geldiğinde doğru olduğunu hissediyorsan, oradan buda. Çünkü içinden geliyorsa doğrudur!”

Hayatıma çocuk yaşta Karate Kid ile giren bonsai ile çok daha yakından muhabbetim çok sonraları oldu. Japonya’nın en ünlü bonsai ustalarının yaşadığı yer olan Takamatsu adasına gidip günlerce güvenlerini kazanmak için uğraştıktan sonra, nihayet birinin yanında kendime bir yer edinmiştim. 80’li yaşların sonunda olmasına karşın delikanlı çevikliğinden fazla bir şey kaybetmemiş olan Nakamura San bana bir taraftan işin inceliklerini anlatırken, diğer taraftan ülkemden kilometrelerce uzakta, onca tozun toprağın içinde günlerdir çektiğim sefalete anlam vermeye çalışıyordu. Bonsai için bana söylediği iki temel şey vardı: Doğru budama ve tellerle sararak büyümekte olan ağaca hayatının geri kalanında oluşturacağı şekli verme. Ama bunu yaparken çok dikkatli olmalıydım. Çünkü eğer telleri fazla sıkı sararsam gövdesinde olmaması gereken birtakım izler oluştururdum. Gevşek bırakırsam da bonsai şekil almazdı.

Köydeki beşinci günümde, oldukça tedirgin biçimde ilk bonsaimi bir taraftan sarıyor, diğer taraftan bana anlattığı biçimde küçük dokunuşlarla buduyordum. “Biliyor musun?” diye söze başladı... “Bonsai hayatın ta kendisidir!” Oturduğumuz verandanın arka tarafına geçip elinde harika bir bonsai ile geri geldi. “Bak mesela” dedi. “Bu bonsai gerçekten çok güzel görünüyor. Ama gövdesine dikkatlice bakarsan, bunu yapan ustanın şekil vermek için telleri nasıl sıkı sardığını ve bunu yaparken bitkinin canını nasıl yaktığını gövdesindeki derin izlerden anlayabilirsin.” Gerçekten de, minyatür ağacın gövdesinde bulunan izler, o güne kadar gördüğüm en derin izlerdi. Uzaktan bakıldığında çok güzel ve kusursuz görünen bonsai, yakından dikkatlice bakınca geçmişte yaşadığı sorunlu zamanları hemen yansıtıyordu. “İşte” dedi Nakamura San, “Bonsai böyledir. Affeder ama unutmaz. Bize verdiği öğüt de budur. Sana zorluklar çıkartanları bağışla ve hayata güzellik katmaya devam et. Ama bıraktıkları izleri de unutma!”

Hayatın her alanında karşılaştığımız onlarca insanla, yaşattıkları onlarca zorluğa ve can yakıcı yığınla şeye rağmen hala konuşmaya, muhabbet etmeye, onlara yardımcı olmaya çalışıyorsak, bunun nedeni saf olmak değil, erdemli olmanın gövdesindeki tel izlerine aldırmadan hayata güzellik katmaya devam eden bitkiler için bile önemli olduğu bir dünyaya yakışma gayretimizden...