1980’de Anadolu Ajansı’nda göreve başladıktan sonra fındıkla ilgili yazdığımız haberlerin girişi genelde şöyle idi: -“Dünya üretim ve ihracatının yüzde 75’e yakın kısmını elimizde bulundurduğumuz fındıkta...” Bu giriş, AA’dan ayrıldıktan sonra da haber ve köşe yazılarımızda da devam etti. Ama bugün artık aynı girişi yapmak mümkün değil! Çünkü, özellikle üretimdeki payımız artık aynı değil. Yakında buna paralel olarak ticaretteki de tarih olacak. Uzun zamandır gerçek rakamlar üzerinden araştırmalar yapıyorum. Ortaya çıkan gerçek, payımızın giderek azaldığıdır.

Şimdi, ben çıkıp da; “Bir zamanlar yüzde 75 olan bu rakam, şimdi 70’lerin altına düşmüştür”dediğimde, biliyorum ki itiraz edenler olacaktır. Ama bu itirazcılar; bilsinler ki böyle yani bu kafayla gidersek, yani “Üretim az, fiyata yüksek olsun da ne olursa olsun”demeye devam edersek, çok değil 3-5 yıl sonra payın yüzde 50’lilere düşeceğini görmek için kahin olmaya gerek kalmayacaktır! Bunlardan sadece bir tanesi ve en önemlisi şudur: Biz 700 bin hektar alandan 600 bin ton fındığı alırken bile (yani dekarda 100 kilonun altında) zorlanırken, elin oğlu (Şili, ABD, İtalya, Gürcistan, Azerbaycan) üretimini 2’ye 3’e katlamakla meşgul. Bizim ziraatçılar da fiyattan dem vurmakla! Gerçek ortada, gidişat da iyi değildir. Sonucu anlamamak için akıl ve gerçek fukarası olmak yetip de artacaktır bile! Bizden söylemesi...

Cirav’dan 4 satırla fındığın gidişatı...

Trabzon Ticaret Borsası Meclis Başkanı Mehmet Cirav’ın, gerçekleri satır arası yapmadan, uluorta söyleme gibi tercihi var. Hatta o yüzden “Ne evirip çeviriyorsun. Şunu ulu orta yazsana” diye sitem ettiği de olur! Geçen gün, her zamanki gibi fındığı konuşurken; üretimden, tüketimden, almaktan satmaktan söz ettik durduk. Mehmet Cirav, “Bak sana kısa bir özet yapayım” dedi ve4 cümle ile ben diyeyim “Fikrini beyan etti”, siz söyleyin “Gerçeği ortaya koydu”. İşte o 4 satır: “Az üretip, pahalı satalım gibi sakat bir anlayışımız var. Doğrusu ise çok üretip, çok satarak kazanmaktır. Bunun için alana değil, üretime destek vermeliyiz. Fındıkta yanlış politikalar, başka ülkelerdeki dikimi, dolayısıyla rakiplerimizi arttırıyor.”

Fındığın satıcısı azalıyor, alıcısı artıyor...

Fatsa Ticaret Borsası Başkanı Ali Feyzi’nin, dünya fındık ticaretindeki satıcı ve alıcılarla ilgili beyanını okuyunca, “Allah Allah, bunda bir terslik var” dedim. Ya da “Ali bey tam tersini söylemiş de, haberi yazan yanlış aksettirmiştir” diye düşündüm. Çünkü, Ali Feyzi’nin “Fındık; satıcısı çok, alıcısı az bir piyasaya sahiptir” ifadesi, benim bildiğim gerçeklerle ters orantılı... Rakamlar da ortada. Dünyada fındık alıcısı olan ülke sayısı her geçen yıl artıyor. Bundan 20 yıl önce 80 olan alıcı, yani alıcı ülke sayısı bugün 120’ye ulaşmıştır. “Satıcı” dediğimiz kesimin Türkiye cenahında ise ihracatçı sayısı aynı zaman diliminde neredeyse yüzde 50 oranında azalmıştır. Sayın Feyzi bu tabloyu ve gerçek rakamları her yerden, her zaman rahatlıkla öğrenebilir, alabilir.

Fındık üreticilerinden; “ürüne destek” çağrısı...

“50 dönüm arazim var. İstanbul’dan geldim, topladım. 2 ton fındık aldım. Olsun. Devletten aldığım 50 dönüm destekleme parası bana yeter” diye hiç üzülmeden, sıkıntı çekmeden konuşanı gördükten sonra, “Dekara değil, ürüne”sloganının ne denli doğru olduğunu bir kere daha anlıyoruz. Bunu; geçen hafta basın toplantısı düzenleyen Trabzon Fındık Üreticileri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkanı İsmail Albayrak’ın açıklamasında da görünce, üretimin artması adına biraz biraz umutlanmaya başlamadım değil: -“Defalarca açıkladığımız üzere, desteğin alana değil ürüne, fındıkta randımana göre belirlenerek verilmesinin, verim ve kaliteyi arttıracağını, alan bazlı desteğin dünyada örneğinin bulunmadığını, üretime hiçbir yararı olmadığını gördük. Ürüne verilmesinin çok daha yararlı sonuç getireceğine inanıyoruz.”

Fiskobirlik neden fındık alamıyor?

Fiskobirlik’in Ünye Şube Başkanı Necdet Yılmaz, piyasadaki fiyattan şikayetini konu edip, “Birlik olarak fındığı piyasanın 50 kuruş daha fazlasına alıyoruz” diyerek, adeta “Fındığınızı bize verin” dedi. Hatta bununla da yetinmedi; hiçbir ücret talep etmeden üreticinin fındığını emanete alıp sakladıklarını da hatırlattı.

Sayın Yılmaz, hatırlattı hatırlatmasına da, üretici geçmişte Fiskobirlik’in kendilerine yaşattığı mağduriyeti hiç unutamıyor ki! İsterse, “Piyasa fiyatının 50 kuruş değil, yüzde 50 fazlasına alıyoruz” desin! Onun için; sadece ticarette değil, her konuda itibar ve güveni kaybetme de, ne olursa olsun! Çünkü onun telafisi olmuyor!