Türkiye, koronavirüse karşı yerli aşı geliştirme çalışmalarını sürdürüyor. 7'si Sağlık Bakanlığı ve Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB), 7'si Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Türkiye Bilimsel ve Teknoloji Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) desteğinde toplam 14 yerli aşı projesi bulunuyor. 

TÜSEB tarafından desteklenen Erciyes Üniversitesi’nden Prof. Dr. Aykut Özdarendeli'nin yürütücülüğünde geliştirilen inaktif Covid-19 aşısında Faz-1 ve Faz-2 aşamaları başarıyla tamamlandıktan sonra Faz-3 aşmasına geçildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 'Turkovac' olarak duyurduğu inaktif aşıda Faz-3 çalışması, 22 Haziran'da başladı. TÜSEB tarafından gerçekleştirilen Faz-3'te 40 bin 800 gönüllü aşılanacak. Türkiye'nin ilk yerli Covid-19 aşısı olan Turkovac'ın, sonbahar öncesi yaygın bağışıklamada kullanılması hedefleniyor.

HAYVAN DENEYLERİ SÜRÜYOR

TÜSEB tarafından desteklenen diğer aşı geliştirme projelerinde ise hayvan deneyleri ve Ar-Ge çalışmaları devam ediyor. Atatürk Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesi’nde devam eden 3 adet rekombinant teknoloji temelli Covid-19 aşı projeleri, hayvan deneyleri aşamasına geçti. Hayvan deneylerinin başarılı olması halinde yıl sonuna kadar Faz-1 aşamasına geçilmesi hedefleniyor. Marmara Üniversitesi bünyesinde yürütülen rekombinant teknoloji temelli aşı adayı ve Hacettepe Üniversitesi yürütücülüğünde devam eden peptit-protein teknoloji temelli 2 adet projede ise temel laboratuvar araştırması sürüyor. Formülasyonun başarılı olması durumunda hayvan deneyleri aşamasının planlanacağı belirtildi.

Bunun yanı sıra Nanografi A.Ş. tarafından geliştirilen, nazal sprey aşı adayının ise Faz-1 aşamasında kullanılacak aşı serilerinin üretim çalışmaları ise sürüyor.

VLP AŞIDA SONBAHARDA ÜRETİM

TÜBİTAK Covid-19 Türkiye Platformu çatısı altında çalışmaları süren 7 aşı projesi arasında yaygın kullanıma en yakın olanı VLP Covid-19 aşısında Faz-2 aşamasına geçildi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nden (ODTÜ) Prof. Dr. Mayda Gürsel ile eşi Bilkent Üniversitesi'nden Prof. Dr. İhsan Gürsel tarafından geliştirilen VLP aşının Faz-2 çalışması, Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi ile birlikte 3 merkezde yürütülüyor. Toplam 330 gönüllü üzerinde yürütülecek Faz-2'nin ardından sonbaharda Faz-3 ile birlikte üretim aşamasına geçilmesi planlanıyor. VLP aşısının İngiliz mutasyonunu karşı etkili olacağı belirtildi. TÜBİTAK çatısı altındaki diğer aşı projelerinde ise hayvan deneyleri ile Ar-Ge ve klinik öncesi çalışmaların sürdüğü kaydedildi.

TURKOVAC AŞISINA NASIL GÖNÜLLÜ OLUNUR?

Sağlık Bakanlığı'nın e-Nabız'a eklediği "Aşı Çalışması İçin Gönüllü Ol" sekmesi üzerinden 846 bin 451 başvuru alındı.

Tıbbi kriterleri uyum sağlayan gönüllülerin sayısı ise 40 bin 800

YERLİ AŞI KİMLERE YAPILMAYACAK?

Faz-3 çalışması için gönüllüler 18-55 yaş aralığında belirlendi.

Bu kişiler Covid-19 geçirmemiş, PCR testi pozitif olmayan, daha önce Covid-19 aşısı yaptırmamış kişilerden oluştu.

Gönüllülerin ayrıca Toraks bilgisayarlı tomografisi (BT) testi veya antikoru pozitif olmaması gerekiyor.

Ayrıca bağışıklık sistemini etkileyen kronik hastalıklardan "kelebek hastalığı" olarak da adlandırılan Sistemik veya Kutanöz Lupus Eritematozus, otoimmün hastalıklar, Romatoid Artrit, Guillain- Barre Sendromu, Sjögren Sendromu, Glomerülonefrit, Haşimato hastalığı, HIV ve dev hücreli arterit hastalıklarını taşıyanlar da çalışma dışında bırakıldı.

TURKOVAC AŞISININ ÖZELLİKLERİ NELER?

TURKOVAC Kayseri, Erciyes Üniversitesi bünyesindeki Aşı Araştırma ve Geliştirme Merkezi (ERAGEM) ve İyi Klinik Uygulama ve Araştırma Merkezi (İKUM) tarafından geliştirildi.

Etkisizleştirilmiş virüs içeren inaktif bir aşı türü olmasının yanında yygulanması gereken doz sayısı ise henüz belli değil.

Faz-1: 44 gönüllü ile Kasım 2020’de tamamlandı, hiçbir yan etki görülmediği açıklandı.

Faz-2: 250 gönüllü ile Nisan 2021’de tamamlandı, %100 başarı oranı olduğu açıklandı. Ağır bir yan etki gözlemlenmedi.

Faz-3: Sağlık Bakanlığı’na başvuru yapan gönüllüler ile 22 Haziran 2021’de başladı, 2021 sonuna dek tamamlanması bekleniyor.