Türkiye’de seçimden önce uygulanan genişlemeci para politikasından, seçimden sonra kemer sıkma politikasına geçilince işçi maliyetleri arttı. Yüksek faiz ve kısıtlı finansman koşulları istihdamda etkisini göstermeye başladı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Ücretli Çalışan İstatistikleri, Kasım 2023 verilerine göre istihdamda alarm zilleri çalmaya başladı.

TÜİK’in yayınladığı verilere göre Ücretli çalışan sayısı 2023 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre 200 bin 476 kişi azalarak 15 milyon 106 bin 556’ya geriledi. Sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında ücretli çalışan sayısı Kasım 2023’de, bir önceki aya göre yüzde 0,2 azalış gösterdi. Bu dönemde ücretli çalışan sayısı sanayi sektöründe yüzde 0,5 azaldı, inşaat sektöründe yüzde 0,2 arttı ve ticaret-hizmet sektöründe ise değişim göstermedi.

Buna göre, Kasım 2022’de 14 milyon 833 bin 144 kişi olan sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında ücretli çalışan sayısı, Kasım 2023’de yıllık bazda yüzde 1,8 artışla 15 milyon 106 bin 556 kişiye yükseldi. Söz konusu ayda ücretli çalışan sayısı, sanayi sektöründe yıllık bazda yüzde 1,3 azaldı, inşaat sektöründe yüzde 10,2 ve ticaret-hizmet sektöründe yüzde 2,1 arttı. Ücretli çalışan sayısı temmuzdan bu yana değişim göstermezken, uzmanlara göre işsizlik dalgası kapıda olabilir.




Ekonomist Burcu Aydın Özüdoğru sosyal medya hesabından konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede ‘’İstihdam piyasası S.O.S. veriyor. Ücretli çalışan sayısı Temmuzdan bu yana yerinde sayıyor. 2022’nin ikinci yarısında 400 bin kişi artmıştı. 2024 ise nakit finansman koşulları ve düşük taleple daha da zor geçecek’’ ifadelerini kullandı.

GENÇ NÜFUSUN YÜZDE 16’SI İSTİHDAMA DAHİL DEĞİL




TÜİK’e göre 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 0,2 puanlık azalış ile yüzde 16,7 oldu. Bu yaş grubunda işsizlik oranı; erkeklerde yüzde 13,8, kadınlarda ise yüzde 22,0 olarak tahmin edildi. İstihdam edilenlerden referans döneminde işbaşında olanların, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış haftalık ortalama fiili çalışma süresi 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre 0,8 saat artarak 44,2 saat olarak gerçekleşti.

AZALIŞIN NEDENİ İŞKUR’A KAYIT YAPTIRMAYANLAR

TÜİK’e göre istihdam azalış gösterirken işsizlikteki bu azalış işsizlerin İşkur’a kayıt yaptırmadığını gösteriyor. İşsizlik Sigortası Fonu’na başvuru yapanların yarısı işsizlik ödeneği almaya hak kazanamadı. Geçen yılın ilk 11 ayında işsizlik ödeneği için başvuran 1 milyon 483 bin 875 işsizden sadece 673 bin 360 kişiye maaş bağlandı. 2023’te işverenlere aktarılan kaynak ise yüzde 39.65 artarak 39 milyar 932 milyon 441 bin TL’ye ulaştı.




Türkiye İş Kurumu’nun (İşkur) İşsizlik Sigortası Fonu 2023 Bülteni’ne göre fon varlığı 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 58.44 artarak 196 milyar 950 milyon 756 bin TL’ye ulaştı.

Sözcü’den Deniz Bilici Göçmen’in haberine göre, fon giderlerindeki artış ise aynı dönemde yüzde 111.1 artışla 55 milyar 552 milyon 46 bin TL’den 117 milyar 270 milyon 967 bin TL’ye yükseldi. İşkur aylık bülteninde işsizlik ödeneği verilerine ilişkin henüz yıllık veriyi açıklamadı, ancak Ocak-Kasım 2023’te ödeneğe başvuran sayısı 1 milyon 483 bin 875 kişi olurken yalnızca 673 bin 360 kişi ödeneğe ulaşabildi. Ödeneği hak edenlerin sayısı ise başvuranların sadece yüzde 45.38’i oldu.




GERÇEK İŞSİZ SAYISI 8.7 MİLYON

TÜİK verilerine göre mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 9, mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsizlik oranı (âtıl işgücü) ise yüzde 22,7 seviyesinde gerçekleşti. TÜİK’e göre Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde dar tanımlı işsiz sayısı (mevsim etkisinden arındırılmış) Kasım ayında 3 milyon 116 bin oldu.

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyon Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre ise mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı 8 milyon 671 bin kişi. TÜİK’e göre pandemi öncesinde, 2019 Kasım’da yüzde 13,3 olan dar tanımlı işsizlik Kasım 2023’te yüzde 9 olarak gerçekleşti. Ancak aynı yıllarda geniş tanımlı işsizlik yüzde 18,4’ten yüzde 22,7’e yükseldi. Son 1 yılda geniş tanımlı işsiz sayısı 795 bin artarak 7,8 milyondan 8,6 milyona yükseldi. Covid-19 salgını sonrası geniş tanımlı işsizlik oranı 4,3 puan, geniş tanımlı işsiz sayısı ise 2 milyon 285 bin kişi arttı.