Birleşik Metal-İş Sendikası Araştırma Merkezinin (BİSAM) 2021 eylül ayına ilişkin açıkladığı Alım Gücü Araştırması, asgari ücretlinin artan gıda fiyatları karşısında hemen hemen tüm ürünlerde alım gücünü ciddi şekilde yitirdiğini ortaya koydu.

BİSAM, ağustos 2021 dönemi için açlık sınırının 2 bin 977 TL, yoksulluk sınırının 10 bin 299 TL olduğunu belirtti.

Araştırmanın detayları şöyle:

Dört kişilik bir ailenin sağlıklı beslenmesi için aylık yapması gereken harcama tutarı 2 bin 997 TL oldu. Bu harcama tutarı sadece gıda için yapılması gereken minimum tutardır. Açlık sınırı üzerinden hanehalkı tüketim harcamaları esas alınarak yapılan hesaplama sonuçlarına göre ise yoksulluk sınırı 10 bin 299 TL olarak gerçekleşmiştir.

Sağlıklı beslenmek için her aile ferdinin alması gereken kalori miktarı farklılık göstermektedir. Yetişkin bir erkeğin sağlıklı bir biçimde beslenmesi için tüketmesi gereken gıdaların aylık karşılığı 799 TL'dir. Bu değer yetişkin bir kadın için 772 TL, 15-18 yaş bir genç için 848 TL, 4-6 yaş arası bir çocuk için 559 TL'dir. Sağlıklı bir biçimde beslenmenin toplam aile bütçesine maliyeti ise 2 bin 977 TL olarak tespit edilmiştir. Bu tutar söz konusu ailenin sadece gıda harcamaları için yapması gereken zorunlu tutardır. Eğitim, sağlık, barınma, eğlence, ısınma, ulaşım gibi giderler ile birlikte bir ailenin yapması gereken harcama tutarı 10 bin 299 TL'ye ulaşmaktadır.

18 YILDA AÇLIK SINIRI 6,6 KAT ARTTI

2003 yılının ağustos ayında 4 kişilik bir aile, günlük minimum 15 liraya sağlıklı beslenebilirken, bugün ancak 99,25 liraya sağlıklı beslenebilmektedir. Buna göre 18 yıllık zaman zarfında açlık sınırı 6,6 katına çıktı. Aynı dönemde enflasyon ise 5,63 katına yükseldi. Buna göre açlık sınırındaki artış genel enflasyonda yaşanan artışın üzerinde gerçekleşti.

Buna göre yetişkin bir kadının sağlıklı beslenmesi için yapması gereken günlük harcama tutarı 25,72 TL, yetişkin bir erkeğin 26,63 TL, 15-18 yaş arası bir gencin 28,26 TL, 4-6 yaş arası bir çocuğun ise 18,64 TL'dir.

SAĞLIKLI BESLENME İÇİN EN ÖNEMLİ HARCAMA KALEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ

Günlük harcamalarda Ağustos 2021’de en yüksek maliyet grubunu süt ve süt ürünleri grubu 35,12 TL’lik harcama gereksinimi ile oluşturmaktadır. Et, tavuk ve balık grubu için yapılması gereken minimum harcama tutarı ise 20 TL'dir. Sebze ve meyve için yapılması gereken harcama miktarı 15,93 TL, ekmek için yapılması gereken harcama tutarı günlük 6,42 TL’dir. Katı yağ ve sıvı yağ ise 7,07 TL’lik masraf yapılması gereken ürün gruplarıdır. Yumurta için 1,58, şeker, bal, reçel ve pekmez için ise 4,54 TL harcama yapılması gerekmektedir.

Daha dar bir gruplandırmaya göre harcamalarda süt ve süt ürünlerinin payı yüzde 35,4 ile en yüksek paya sahiptir. Et, yumurta ve kuru baklagil grubunun payı yüzde 27,7 ile ikinci sıradadır. Sebze ve meyvenin harcamalar içindeki payı yüzde 16'dır. Ekmek, makarna vb. için ise pay yüzde 9,2'dir. Diğer gıda harcamalarının toplam içindeki payı ise yüzde 11,7'dir. Bu ay mevsimsel etki ile sebze ve meyvenin payı azalırken, diğer tüm harcama kalemlerinde artış yaşanmıştır.

AİLE BİREYİNE GÖRE HARCAMA GEREKSİNİMİ

Her bir aile ferdinin sağlıklı beslenmesi için gereksinim duyduğu gıda grubu ve alması gereken kalori miktarı farklılık göstermektedir. Örneğin tüketilmesi gereken ekmek miktarı kadın ve erkek açısından anlamlı düzeyde farklıdır. Süt ve süt ürünleri tüketiminde 15-18 yaş arasındaki bir gencin harcama gereksinimi, yetişkin erkek ve kadından fazlayken, yumurta 4-6 yaş grubu için daha önemlidir. Günlük 99,25 TL'lik harcama içinde en maliyetli tüketim 9,80 TL ile 15-18 yaş arası bir gencin tüketmesi gereken süt ve süt ürünleri miktarıdır. 4-6 yaş arası bir çocuğun tüketmesi gereken yumurta miktarı yetişkinlerden fazladır.

AÇLIK SINIRI İZMİR’DE 3 BİN 256 TL, İSTANBUL’DA 3 BİN 143 TL

Araştırma kapsamında üç büyük ile ait Ağustos 2021 dönemi açlık sınırı verileri de hesaplanmıştır. Buna göre İzmir'de açlık sınırı 3 bin 256 lira olarak belirlenmiştir. İzmir'i, İstanbul 3 bin 143 liralık açlık sınırı ile takip etmektedir. Ankara'da ise açlık sınırı 2 bin 906 lira olarak tespit edilmiştir.

ASGARİ ÜCRETLİ ALIM GÜCÜNÜ YÜZDE 6,2 ORANINDA KAYBETTİ

BİSAM’ın Alım Gücü Araştırması Dönem Raporu’na göre ise, resmi enflasyon bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 19.3 artış gösterirken, gıda fiyatlarındaki artış yüzde 29.8 oldu. Buna göre bir önceki yıla göre yüzde 21.5 artışla 2826 lira olan asgari ücret, resmi verilere göre bile gıda fiyatları karşısında alım gücünü ciddi oranlarda yitirdi. Buna göre asgari ücretli geçtiğimiz yılın aynı ayına göre gıda karşısında alım gücünü reel olarak yaklaşık yüzde 6.2 oranında kaybetti.

 En fazla alım gücü kaybı yaşanan gıda grubu yüzde 17.4 ile sıvı ve katı yağlar olurken, sebzelerde alım gücü kaybı yüzde 10.3’e ulaştı. Asgari ücretlinin geçen yılın aynı ayına göre süt, peynir ve yumurta grubunda da yüzde 8.7’lik bir kaybı söz konusu. Ette alım gücü kaybı yüzde 6.3 iken meyvede bu oran yüzde 3.6, ekmek ve tahıl ürünlerinde yüzde 1.7 olarak gerçekleşti.

 Asgari ücretlilerin alım gücü kaybının ne düzeyde olduğunu anlamak açısından, alım gücü kaybı yaşanan gıda grupları ve en çok alım gücü kaybı yaşanan ürünler için bir hesaplama yapıldı. Bu hesaplamada 2020 yılı ağustos ayı için asgari ücretlinin alım gücü ana madde grupları bazında hesaplandı, asgari ücretlinin aynı mal grubundan ürünü 2021 yılı ağustos ayında alabilmesi için ücretinin ne olması gerektiği tespit edildi.

Buna göre bugün asgari ücretin, geçtiğimiz yılki kadar katı ve sıvı yağ alabilmesi için 3 bin 422 lira, sebze alabilmek için 3 bin 150 lira, süt ve süt ürünleri alabilmek için 3 bin 96 lira, et alabilmek için 3 bin 14 TL lira olması gerekiyor.

 En çok alım gücü kaybı yaşanan gıda ürünleri için ise asgari ücretlinin geçen sene ağustos ayındaki alım gücüne ulaşması için ciddi farklar söz konusu. Örneğin salatalık fiyatlarında yaşanan artış karşısında alım gücünü yaklaşık yarı yarıya yitiren asgari ücretlinin, geliri ile geçtiğimiz seneki kadar salatalık alabilmesi için ücreti 5 bin 314 lira olmalı. Bu tutar kabakta 4358 lira, şeftalide 4213 lira, taze fasülyede 3 bin 916 lira, tavukta 3 bin 812 lira, ay çiçek yağında 3 bin 714 lira.