4857 sayılı İş Kanunu’na Geçici Madde 10 ile eklenen fesih yasağı, bu yasağa bağlı olarak işverene tanınan tek taraflı ücretsiz izne gönderme hakkı ve 4447 sayılı kanuna yapılan eklemeyle bu şekilde ücretsiz izne gönderilen işçilere ödenen nakdi ücret desteği 17 Nisan 2020’de yürürlüğe girdi. 

Kanunda yapılan değişiklik ve kanunda verilen yetkiye dayanılarak çıkarılan Cumhurbaşkanlığı Kararları ile fesih yasağı 17 Mart 2021’e kadar uzatıldı. Şu an için bir yıla yakın bir süre uygulanması öngörülen yasakla, iş hukukundaki normal fesih sisteminden farklı bir süreç işlemeye başladı.

Salgın sürecinin devam etmesine bağlı olarak Cumhurbaşkanlığı Kararları ile fesih yasağı ve dolayısıyla ücretsiz izin uygulaması 17 Mart 2021 tarihine kadar uzatılmış durumda.

Halihazırda yaklaşık bir yıldır uygulamada olan işverene tanınan tek taraflı ücretsiz izne çıkarma hakkı, iş hukukunda işçinin de onayına tabi olan normal ücretsiz izin uygulamasından farklı bir sürecin işlemesi anlamına geliyor.

Kovid-19 salgını döneminde getirilen fesih yasağı kapsamında işverene fesih yerine işçiyi ücretsiz izne çıkarma hakkı tanındı. 

İş hukukuna göre normal şartlarda işçinin ücretsiz izne ayrılması ancak kendi isteği veya yazılı onayı ile mümkündür. Ancak salgın nedeniyle kanunda yapılan değişiklik ile işverene fesih yasağının sonuna kadar tek taraflı olarak işçiyi ücretsiz izne ayırma hakkı tanındı. 

Bu sayede, işveren işçiden onay almadan ücretsiz izin uygulamasını başlatabiliyor.

Yararlanma şartları neler?

Geçici 10. madde kapsamında ücretsiz izne gönderilip kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak şartıyla, 15 Mart 2020 ile Kanunun yürürlüğe girdiği 17 Nisan 2020 tarihleri arasında iş sözleşmesi işsizlik ödeneğine hak kazandıracak nedenlerden biri ile sona eren ve fakat diğer şartları sağlamadığı için işsizlik ödeneği alamayan işçiler nakdi ücret desteğine hak kazandılar.
  
Diğer taraftan, nakdi ücret desteğinden yararlanmak için başvuru işçiler tarafından değil, işveren tarafından yapılıyor.

Bu bakımdan, işverenin ücretsiz izne çıkardığı işçileri aylık olarak ücretsiz iznin verildiği ayı takip eden ayın 3'üne kadar Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirmesi gerekiyor.
  
2021'de destek tutarları arttı

Ücretsiz izne çıkarılan işçilere kısa çalışma ödeneğinden yararlanamamaları durumunda işsizlik sigortası fonundan 2020 yılı için günlük 39.24 TL nakdi ücret desteği ödenmeye başlanmıştı.

13 Ocak 2021 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 3423 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile ücretsiz izindeki işçilere verilen nakdi ücret desteği asgari ücretteki artış oranında, yani yüzde 21.56 düzeyinde artırıldı ve günlük nakdi ücret desteği tutarı 2021 yılı Ocak ayı itibarıyla 47.70 TL olarak ödenmeye başladı.

Bu anlamda, ayın tamamında ücretsiz izinde olan, yani 30 gün üzerinden nakdi ücret desteği alan bir işçiye verilen aylık destek tutarı damga vergisi kesintisi sonrasında 1420.14 TL oldu.