Çin, gümüş ihracatını kısıtlamaya hazırlanıyor

Çin, ABD sanayisi ve savunma tedarik zincirleri açısından kritik öneme sahip olan ve uzun süre “sıradan” bir metal olarak görülen gümüşün ihracatına yönelik kontrolleri perşembe gününden itibaren sıkılaştırmaya hazırlanıyor.

Tesla CEO’su Elon Musk, hafta sonu sosyal medya platformu X’te yaptığı paylaşımda karara tepki gösterdi. Yaklaşan kısıtlamalara ilişkin bir gönderiye yanıt veren Musk, “Bu iyi değil. Gümüş birçok endüstriyel süreçte gerekli” ifadelerini kullandı.

Ancak düzenlemeler yeni değil. Çin Ticaret Bakanlığı, nadir metaller üzerindeki denetimi güçlendirmek amacıyla bu önlemleri ilk kez ekim ayında duyurmuştu. Açıklama, ABD Başkanı Donald Trump ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in Güney Kore’de bir araya geldiği gün yapılmıştı. O dönemde Pekin, bazı nadir toprak elementlerine yönelik ihracat kısıtlamalarını bir yıl süreyle askıya almayı kabul ederken, ABD de gümrük tarifelerinde geri adım atmıştı.

Çin, bu ayın başında 2026 ve 2027 yıllarında yeni düzenlemeler kapsamında gümüş ihracatı yapmasına izin verilen 44 şirketin listesini yayımladı. 2026’da yürürlüğe girecek kurallar, savunma sanayii ve ileri teknolojilerde yaygın olarak kullanılan ve arzı büyük ölçüde Çin’in kontrolünde olan tungsten ve antimuan ihracatını da kısıtlıyor.

Pekin yönetimi gümüş ihracatına yönelik kapsamlı bir yasak ilan etmiş değil. Ancak devlet destekli Securities Times gazetesi, salı günü ismini açıklamayan bir sektör kaynağına dayandırdığı haberinde, yeni politikanın gümüşü “sıradan bir emtia” statüsünden çıkararak stratejik bir malzeme konumuna yükselttiğini ve nadir toprak elementleriyle aynı düzenleyici çerçeveye soktuğunu yazdı.

Kasım ayında Çin’de faaliyet gösteren AB Ticaret Odası’nın üyeleriyle yaptığı hızlı ankete göre, katılımcıların çoğu söz konusu ihracat kontrollerinden etkilendiğini ya da etkilenmeyi beklediğini belirtti.

ABD ise kasım ayında gümüşü, elektrik devreleri, piller, güneş panelleri ve antibakteriyel tıbbi ekipmanlardaki kullanımı gerekçe göstererek “kritik mineraller” listesine ekledi. Ayrı bir ABD analizinde, Çin’in 2024 itibarıyla dünyanın en büyük gümüş üreticilerinden biri olduğu ve en büyük rezervlerden bazılarına ev sahipliği yaptığı ifade edildi.

Wind Information’ın resmi verilere dayandırdığı bilgilere göre Çin, yılın ilk 11 ayında 4 bin 600 tondan fazla gümüş ihraç etti. Aynı dönemde ithalat ise yaklaşık 220 tonla sınırlı kaldı.

Gümüşe yönelik kısıtlamalar, metale olan ilginin son haftalarda belirgin şekilde arttığı bir dönemde geliyor. Kanada merkezli Kuya Silver’ın CEO’su David Stein, cuma günü iki Çinli şirketin piyasadaki fiyatın yaklaşık 8 dolar üzerinde fiziksel gümüş satın alma teklifiyle kendileriyle temasa geçtiğini CNBC’ye doğruladı. Stein, şirketlerden birinin üretici, diğerinin ise büyük bir ticaret firması olduğunu söyledi. Pazartesi günü ise Hindistanlı bir alıcının, piyasa fiyatının 10 dolar üzerinde teklif sunduğunu ekledi.

Muhafazakâr dijital yayın The Free Press’te salı günü yayımlanan bir köşe yazısında George Mason Üniversitesi’nden iktisatçı Tyler Cowen, gümüş ve altın fiyatlarındaki hızlı yükselişin yatırımcıların ABD dolarından uzaklaştığına işaret ettiğini belirtti. Cowen, bu fiyat artışlarını “ABD ekonomisi için yanıp sönen bir uyarı ışığı” olarak nitelendirdi.

ABD dolar endeksi 2025’te şu ana kadar yaklaşık yüzde 9,5 gerileyerek 2017’den bu yana en kötü performansını sergilerken, gümüş fiyatı iki kattan fazla arttı ve 1979’dan bu yana en güçlü yılına doğru ilerliyor. Gümüş, haftanın başında ons başına 80 doların üzerindeki rekor seviyeyi gördükten sonra çarşamba günü geri çekildi ve spot fiyatlar yaklaşık 73 dolar seviyesinde işlem gördü.

Altın da yıl başından bu yana yüzde 60’tan fazla değer kazanarak 1979’dan bu yana en iyi yılını geçirmeye hazırlanıyor. Zaman zaman altına alternatif bir değer saklama aracı olarak öne çıkarılan Bitcoin ise çarşamba sabahı Pekin saatiyle 88 bin dolar civarında işlem gördü ve yıl genelinde yüzde 5’in üzerinde değer kaybetti.