Siz nesiniz? Kulağa hoş gelmese de gerçek: Milyarlarca hücreden oluşan bir organizmasınız. O hücreler bölünerek çoğalıyor. Bebeğin büyümesi, yaranın kapanması, tırnağınızın uzaması öyle oluyor. DNA denilen genetik madde yeniden üretiliyor her bölünmede. Yani hücreleriniz ölümsüz bir bakıma! Peki onlar öyle de, siz hücrelerden oluştuğunuz halde niçin ölümsüz değilsiniz? Çünkü DNA helezonunun sonunda minik bir kordoncuk var. Adı “Telomer”. Her bölünmede ucu azıcık yıpranıp kısalıyor. (Ayakkabı bağcıklarının plastik koruyucuları kopunca uçlarının püskülleşmesi gibi bir olay). Kısala kısala telomer tükenince, hücreye ölüm geliyor. Allah size geçindenversin, önemli uzuvlardaki hücre vefatlarının oranı kritik çizgiyi aşınca da organizmanın bütünü Rahmet-i Rahman’a kavuşuyor.

***

Elizabeth Blackburn adında bir araştırmacı hekim Nobel Tıp Ödülü aldı. Büyük başarısı, “Telomeraz” diye adlandırılan bir organik maddenin varlığını keşfetmesi. O nesnenin büyük hüneri de telomer yıpranmasını yavaşlatması. Durum anlaşılır anlaşılmaz uzmanlar o yavaşlatma etkisinin ‘durdurma’ çizgisine ulaştırılması için yoğun araştırmalara giriştiler. Müthiş bir tartışma sürüyor. Telomer yıpranması sıfırlanabilirse, ölüme çare bulunmuş olacağını söyleyenler var. Elizabeth Blackburn dahil, başkaları “Hayır” diyor, “O yıpranma çok çok yavaşlatılabilir, insan ömrü de öylece çok uzar. Ama tempo ne kadar düşerse düşsün, telomer uçlarında biraz püskülleşme olması doğa gereğidir. Yani ölüme çare bulunamaz.”

***

O tartışma süredursun, benim aklıma başka türlü bir soru takıldı: Ölüme çare bulunmalı mıdır? Ölüm kalkarsa doğumu da durdurmanın şart olacağı, yoksa çoğalan nüfusun gezegenimizi kısa sürede yaşanmaz kılacağı, eğer süper-telomeraz iksirine bir bölüm insan layık görülecekse, “Kime verilecek, kimden esirgenecek, karar yetkisi kimde bulunacak?” sorununun içinden çıkılamayacağı gibi konuları bir kenara bırakın. Şunu düşünün: Doğanın temel gerçeği sürekli değişimdir. Ortama uyarak gelişebilen türler evrende kalıyor, bunu başaramayanlar yok oluyor. İnsan kuşakları sırayla ortadan kalkmalı ki, yenileri değişe değişe gelişme sağlansın. Bireylerin ölmemesi türümüzü öldürür

 ***

Telomer püsküllerine ilişkin kararları vermek bugün sağ olan yaşlılar ve orta yaşlılara düşmeyecek sanırım. Böyle temel bilmeceleri nasıl çözeceklerini gençler düşünsün. Boş kavgalar yüzünden birbirlerinin ömrünü kısaltmak için boğuşarak yaşamak zorunda bırakılmazlarsa...