Senegal ve basın özgürlüğü ne alaka diyeceksiniz. Hatta çoğumuzun neredeydi dediği yer. Afrika’da bir ülke, nüfusu yaklaşık 13 milyon, kişi başı geliri 1.100 dolar civarında. Fıstık üretimi ile ünlü, eski Fransız sömürgesi.

Bundan sonrasını 1970 yılında Hıfzı Topuz’un Senegal’de tanık olduğu ve “Kara Afrika’da İletişim” kitabında anlattığı deneyimine bırakalım.

Topuz, kitabında şöyle anlatıyor:

Senegal 1965 yılında “radyo kulüp” projesi başlattı. Temel amacı hükümet politikaları ve programları hakkında kırsal kesimde yaşayanların tepkisini ölçmekti. Proje 1971 yılında tüm kırsal bölgeleri kapsayacak şekilde genişletildi.

58 köyde radyo dinleme toplulukları kurulmuştu. Bununla köylülere tarım, sağlık, hayvancılık ve kooperatifçilik konularında bilgi veriliyordu. Köy gruplarında bir başkan, bir yazıcılar vardı. Radyo yönetimi köylülere transistor, kağıt, zarf vs. gönderiyordu.

Radyoda eğitim saati başlayınca köylüler toplu halde radyo dinliyor, programdan sonra anlatılan konuları tartışıyordu.

Programdan sonra tartışma olurken radyo ekipleri köy köy dolaşarak tartışmaları izliyor, kaydediyor veya yazıcıların tartışmaları yazarak göndermelerini istiyordu.

Radyoda kırsal kesim eğitim yayınları başladıktan sonra bir süre sonra köylülerin hoşnutsuzluk içinde olduğu anlaşıldı. Köylüler sansürsüz düşüncelerini söylüyor, radyo yöneticileri kaydettikleri tartışmaları sansürsüz yayımlıyorlardı.

Birdenbire Senegal’de özgürlük rüzgarları esmeye başladı. Ortalık birbirine girmiş. Bazı bakanlar, genel müdürler, kooperatif müdürleri vd. yayımlara son verilmesini istedi ve radyo yönetimi üzerine baskı kuruldu.

Sorun Devlet Başkanı Senghor’a iletildi. Başkan: “Ben izliyorum bu yayınları. Güvendiğim kişilerin bana şimdiye kadar gerçekleri iletmediklerini anladım. Beni uyutmuşlar. Bir ülkede ya demokrasi ya diktatörlük vardır. Biz demokrasiyi seçtik. Köylü sesini duyuracaktır. Hoşunuza gitsin gitmesin, bunları dinleyeceğiz. Bozukluklara çare bulacağız” demişti.