On buçuk saatte Osaka'dan Türkiye'ye gelmiş bir Japon için, on sekiz saate İstanbul'dan Trabzon'a gelmiş olmak yeterince şok ediciydi. Aslında bana sorduğunda anlatmaya çalışmıştım. Ama ya 3-5 kuruş daha ucuz olmasının cazibesi ağır basmıştı, ya da "Eğer bu mesafeye otobüs konulmuşsa bir mantığı vardır" diye düşünmüş ve otobüsü tercih etmişti. Otobüs terminalinden onu aldığımda yorgunluktan ölmesine çeyrek kalmış gibiydi.

Yıllardır görüşmemiş olmanın verdiği özlemle selamlaştık. Hem yıllardır görmemiş olmanın verdiği özlem, hem de Japon kültüründe tokalaşma ve sarılmanın olmayışı her zaman biraz tuhaf oluyordu ama sorun yoktu. "Hemen tuvalete gitmem lazım" dedi. Uzun süre Japonya'da yaşamış biri olarak, Japonya'nın standart temizlik anlayışını iyi biliyordum ve arkadaşıma otobüs terminalindeki durumu açıklamam pek mümkün olamazdı. Ama acelesi vardı. Çaresizce tuvalete yöneldik.

Girerken ödemesi gereken parayı anlaması ne kadar uzun sürdüyse, koşar adımlarla dışarı çıkması o kadar kısa sürdü. Bizde temizliğin imandan geldiği kesindi. Bunu hepimiz biliyorduk ama nereye gittiği meçhuldü. Senda San, kendi isteği ile Türk kültürünü yakından tanımak için bolca ev ziyaretleri ile dolu 15 günlük Türkiye seyahatini tamamlayıp Japonya'ya döndü. Birkaç ay sonra bu kez ben Japonya'ya gittim.

Konu doğal olarak Türkiye deneyimlerine geldi. "Ben bir şeyi anlayamıyorum" diye söze başladı. "Türk evleri, dünyada bulunduğum en temiz, en güzel kokan yerler. Evlerdeki tuvaletler pırıl pırıl. Ziyaret ettiğimiz her evde bana özel havlu verdiler. Evlerde durum böyleyken, umumi tuvaletlere girebilmek bile niçin mümkün olmuyor ki? Sanki onları başka bir halk kullanıyor gibi!" Yıllardır düşünüp net bir cevabını hala bulamadığım bu soru, Senda'dan aldığım her e-posta ile tekrar tekrar aklıma geliyor. Biz evlerimizde temiz olmamız gerektiği için mi temiziz, yoksa ele güne karşı temiz gözükmemizin bir reklam değeri mi var, insan bu manzarayı görünce fazla kolay karar veremiyor.

Yolda yürüyen insanların genelde aşırı somurtkan olmasına karşın, her fotoğrafta hemen herkesin gülümsüyor oluşu gibi, üzerinde düşününce şaşırmanın işten olmadığı bir durum söz konusu. Kesin olan şey, davranış biçimlerimizin bize ait olan yerlerle herkese ait olan yerler arasında bariz biçimde farklı olduğu...

Kendi evinde dünya standartlarının üzerinde bir temizlik anlayışı sergileyen bir toplum, nasıl oluyor da konu herkese açık alanlara geldiğinde bu kadar rahat ve sorumsuz davranabiliyor ki? Kişisel konularda olduğu gibi, toplumsal konularda da samimiyetin esas oluşundan hareketle; bize yakışan düzeyde bir kentlilik anlayışının hayatımızın her alanına doğrudan etki ettiği günlerin yakınlarda bir yerlerde olmasını diliyorum.