Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e düzenlediği Aksa Tufanı Operasyonu ve akabinde İsrail’in verdiği yanıt ile büyüyen İsrail’in Gazze’yi işgalinden sonraki süreçte önemli eşiklerden biri aşıldı. İran, sözünde durdu ve ilk kez İsrail’i doğrudan hedef aldı. Danışıklı dövüş gibi gözükmesine yol açacak bir durum var fakat danışıklı dövüş yerine savaşın yayılmasını istemeyen bütün aktörlerin el birliği ile olayı hem İran’ın kendi gururunu kurtaracak hem de İsrail’in çok ağır bir cevap vermemesine yol açacak şekilde bitmesini sağlamak üzere yapılmış çalışmalar var. 

New York Times'ta yer alan analiz yazısında çarpıcı detaylara yer verildi. Habere göre; İran'ın, İsrail'in üst düzey askeri liderlerini öldürmesine yönelik merakla beklenen misillemesi, İsrail ve Batı Şeria semalarında ateşli bir hava gösterisi yarattı. Ancak askeri analistlere göre önemli açılardan bakıldığında bu sadece yüksek koreografili bir gösteriydi. Savunma yetkilileri ve askeri uzmanlar, cumartesi gecesi Irak ve Ürdün hava sahasından geçerek düşürülen 300'den fazla insansız hava aracı ve füzenin, minimum hasar verirken maksimum drama yaratmak için tasarlanmış gibi göründüğünü söylüyor. Tıpkı 2020'de ABD'nin General Kasım Süleymani'yi öldürmesine misilleme yaparken yaptıkları gibi, İranlı liderler bu hafta sonu da saldırı başlatacaklarına dair pek çok uyarıda bulundular.

İran ayrıca 1 Nisan'da Suriye'deki İran Büyükelçiliği binasına düzenlenen hava saldırısına misilleme olarak gerçekleştirdiği saldırıyı öyle bir sıraya koydu ki hem İsrailliler hem de Amerikalılar İran füzeleri ve insansız hava araçları havadayken hava savunma sistemlerini ayarlayabildiler. Sonuç çok fazla patlama, ancak yerde nispeten az yıkım oldu.

İsabet ettirememesi plan gereği

Askeri uzmanlar ve savunma yetkilileri İran'ın insansız hava araçları ve füzelerinin çok azının amaçlanan hedefleri bulduğunu, bu isabetsizlik seviyesinin muhtemelen plan gereği olduğunu söylüyor. Kamuoyu önünde konuşma yetkileri olmadığı için isimlerinin açıklanmaması koşuluyla konuşan iki İran Devrim Muhafızı üyesine göre İran saldırıları İsrail'e bir uyarı gönderecek ve caydırıcılık yaratacak ancak bir savaşa yol açmayacak şekilde planladı. İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahiyan, İran'ın bölge ülkelerine yaklaşık 72 saat önceden uyarıda bulunduğunu söyledi.

"Erken bildirmeleri ilginç"

ABD ordusunun Merkez Komutanlığı'nın eski liderlerinden General Joseph Votel, "İran'ın, çok etkili olmaları halinde bir sonraki adımın ne olacağı konusunda çok endişeli olduğunu düşünüyorum. Ne yaptıklarını erken bildirmeleri bana biraz ilginç geliyor" dedi. Böylesine büyük bir hava saldırısının yansımaları İsrail, İran ve hatta ABD'yi Başkan Joe Biden'ın kaçınmaya çalıştığı daha büyük bir savaşa yaklaştırabilir. Bu, İran'ın onlarca yıl süren gölge savaşının ardından İsrail'e yönelik ilk doğrudan saldırısıydı ve İsrailli liderler olası bir karşılık vermeyi düşünüyordu.

Biden İsrailli liderlere ABD'nin İsrail'i savunmaya kararlı olduğunu ancak İran'a saldırmak gibi bir niyetinin olmadığını açıkça ifade etti. ABD'li yetkililer, Başkan ve ekibinin, gerilimin daha da tırmanmasını önlemek amacıyla İsrail'e, İran'ın hava saldırılarına karşı başarılı savunmasının, yeni bir misilleme gerektirmeyecek büyük bir stratejik zafer olduğu tavsiyesinde bulunduklarını söyledi. Cumartesi gecesi beş saat içinde İsrail, müttefiklerinin yardımıyla bölge sakinlerine ölümcül hava saldırılarına karşı sağlam bir koruma sağlayabileceğini gösterdi.

İsrail'in 2011 yılında faaliyete geçen Demir Kubbe savunma sistemi roketleri durduruyor. Ancak bir savunma yetkilisi, bu hafta sonu İsrail'in öncelikle savaş uçaklarını ve nükleer ve diğer konvansiyonel olmayan savaş başlıklarıyla silahlandırılmış olanlar da dahil olmak üzere Dünya atmosferi dışındaki balistik füzeleri engellemek için tasarlanan Arrow 3 sistemini kullandığını söyledi. Demir Kubbe'nin önleyicileri 15 cm genişliğinde ve 3 metre uzunluğunda. Kısa menzilli roketleri hedef almak için sensörlere ve bilgisayarlı yönlendirmeye güveniyor. Arrow sistemi daha büyük tehditlerin peşinden gitmek için daha uzun mesafelerde uçabiliyor.

"Bu kadarını hayal edemezlerdi"

İsrail'in eski ulusal güvenlik danışmanlarından Jacob Nagel, İsrail'in ayrıca insansız hava araçlarını, füzeleri ve roketleri vuran Davud Sapanı adlı bir sistemi ve İsrail savaş uçaklarının müdahalelerini kullandığını söyledi. Bu saldırılar, çoğunlukla Yemen'deki Husi güçleri tarafından zaman zaman ateşlenen füzeleri düşürmek için kullanılan Arrow 3 sistemi için bir konseptti. Nagel, İran saldırısı sırasında uzun menzilli sistemin icadından bu yana geçen sürenin toplamından daha fazla kullanıldığını söyledi ve "İşe yaradığını gördük" dedi.

Başarının şaşırtıcı olduğunu vurgulayan Nagel, "İranlılar bu kadar çok sayıda füze yakalayacağımızı asla hayal edemezlerdi. Büyük bir kısmının düşürüleceğini tahmin etmiş olmalılar ama yüzde 99'unun engelleneceğinin farkında olduklarını sanmıyorum" ifadelerini kullandı. Ancak Nagel, İran'ın İsrail'deki hedeflerine zarar vermeyi amaçlamadığı fikrini şiddetle reddetti. Nagel, "Üç ya da dört roket ateşlediğinizde sembolik olur, 320 insansız hava aracı ve füzeyle değil. Cephaneliklerindeki tüm çeşitleri ateşlediler" diye konuştu.

"İsrail dün olduğundan daha güçlü"

İsrail ABD, İngiltere ve Fransa'dan yardım aldı. ABD'li yetkililer, ABD savaş uçaklarının saldırıda patlayan 70'ten fazla insansız hava aracını düşürdüğünü, Doğu Akdeniz'deki iki Donanma savaş gemisinin dört ila altı füzeyi imha ettiğini ve Irak'taki bir Patriot bataryasının tepelerinden geçen en az bir füzeyi düşürdüğünü söyledi. Bir yetkili İran'ın fırlattığı 300'den fazla insansız hava aracı ve füzenin ABD'li analistlerin beklentilerinin çok üstünde olduğunu belirtti.

İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki savaşını eleştiren Ürdün, ordusunun saldırı sırasında hava sahasına giren uçak ve füzeleri vurduğunu söyledi. Merkez Komutanlığı'ndan emekli General Kenneth McKenzie Jr. pazar günü CBS'in Face the Nation programına verdiği demeçte İsrail'in hava sahasını, şehirlerini ve halkını savunabileceğini gösterdiğini söyledi ve "Bence İsrail bu sabah dün olduğundan çok daha güçlü" diye ekledi.

"Endişe verici bir durum"

Dışarıdan bakıldığında bu durum İran'ın zayıfladığını ve liderlerinin sık sık yaptığı İsrail'i yok etme çağrılarını yerine getirmek için önünde daha uzun bir yol olduğunu gösterdiğini düşündürüyor. Ancak askeri analistler ve savunma yetkilileri cumartesi geceki gösteriden İran'ın askeri kapasitesi hakkında kesin sonuçlar çıkarma konusunda uyarıda bulundular.

2016'dan 2019'a kadar Merkez Komutanlığı'nı yöneten Votel bir röportajında, İran'ın kendi topraklarından ateşlenen silahların İsrail'e ulaşabileceğini gösterdiğini ve nükleer emelleri olduğu kanıtlanmış bir düşman için bu kabiliyetin İsrailli askeri stratejistleri endişelendirmesi gerektiğini söyledi. Votel, "İsrail hava sahası dışında vurulmuş olsalar bile İsrail'e ulaşabilecek füzeler fırlatabilirler. Özellikle de nükleer silah kapasitesinin peşinde olan bir ülke için bu endişe verici bir durum" dedi.